ماهنامه سیاحت غرب
پیاپی 47 (خرداد 1386)

روند پرشتاب توسعه دولت – شهر دبی در دو دهه اخیر و آغاز به کار ده ها پروژه شگفت آور که این منطقه را به عنوان بهشت رؤیایی خاورمیانه تبدیل می کند، نگاه جهانیان را به خود معطوف نموده است. در این منطقه بیابانی که در سایه بلندپروازی های حاکمان ثروتمند دبی و با الگوگیری از شهرهایی نظیر لاس و گاس، اورلاندو، هنگ کنگ و سنگاپور برای قرن بیست و یکم ساخته شده، فرهنگ مصرف گرایی به شدت تبلیغ می گردد. هرچند در فراسوی تبلیغات رنگارنگ این منطقه، واقعیت های تلخی نظیر فقدان آزادی بیان، پایمال نمودن حقوق انسانی و اقتصادی کارگران فقیر مهاجر، عدم عضویت این کشور در کنوانسیون های کارگری به همراه تجارت شیطانی سکس، آدم ربایی، تخطی از ارزش های اسلامی، برده داری، خشونت، روسپی گری دختران روسی و ارمنی و هندی و ایرانی، استفاده برده وار از کودکان در مسابقات شترسواری و در نهایت، پول شویی پول های کثیف حاصل از فعالیت هایی غیرقانونی نظیر قاچاق کالا و موادمخدر و تجارت انسانی و اسلحه وجود دارد. نویسنده این مقاله با اشاره به بی هویت بودن این شهر و دفاع پرهزینه همه جانبه ارتش آمریکا از این منطقه، معتقد است، اگرچه فعالیت های خانواده آل مکتوم، رضایت ابرشرکت های غول پیکر و میلیاردرهای غربی و عرب تبار را فراهم نموده، اما این بهشت شیطانی، تنها یک کابوس دهشتناک است.

دهه ها بود که در ایالات متحده آمریکا، دروس دینی از برنامه های آموزشی حذف شده بود، که دو دلیل را می توان برای آن متصور شد؛ نخست، نظام آموزشی سکولار در آمریکا، توانست هژمونی خود را بر این جامعه تثبیت کند و دوم، جهان سیاست یکدست شده بود و دیگر هیچ نیرو و دولتی که داعیه دینی داشته باشد و بتواند روابط قدرت در صحنه بین الملل را تحت تاثیر قرار دهد، وجود نداشت. این وضعیت ادامه داشت تا اینکه جمهوری اسلامی ایران در عرصه جهان ظاهر شد و متعاقب آن، انتفاضه ها و جنبش های اسلامی دیگر به وجود آمدند. این تحولات، گفتمان حاکم را به طور کلی عوض کرد و حتی در درون جامعه آمریکا نیز اثر گذاشت و مطالبات مردمی برای آموزش دینی در این کشور فزونی یافت. مطلب ذیل واکنشی به این مطالبات است.

با گسترش نظام سرمایه سالاری و حکومت بازار و همچنین گسترش رسانه های تبلیغاتی، مردم روز به روز به مصرف بیشتر کالاهای لوکس و غیرضروری و ناسالم تشویق می شوند. به علاوه، در سایه تضعیف روابط اجتماعی، تمایل مردم به داشتن سبک زندگی مرفه خانواده های ثروتمند تبلیغات تلویزیونی، با رشدی چشم گیر روبه رو شده است. این «ولخرجی متظاهرانه» که محصول اتحاد ابر شرکت های تبلیغاتی، مؤسسات بزرگ بازاریابی و مشاوران آنها با شرکت های غول پیکر صنعتی است، بدون توجه به ضرورت و کیفیت کالاهای تبلیغ شده، تنها بر کمیت بیشتر مصرف اتکا دارد. نویسنده این مقاله پیشنهاد می کند که با تقویت نظام مشارکت و تشویق به خرید گروهی و پی گیری شکایات مشتریان و همچنین توسعه آگاهی شهروندان، این وضعیت بغرنج بهبود یابد.

امروزه در سایه خشونت های گسترده موجود در عراق، کودکان عراقی را باید به دلیل بروز آسیب های جسمی و روحی در آنان قربانیان اصلی این شرایط دانست. انجام رفتارهای غیرعادی و خشونت آمیز، کابوس های شبانه، شب ادراری، گوشه گیری و بروز تیک های عصبی از یک سو و جلوگیری خانواده ها از رفتن فرزندانشان به مدرسه به دلیل وجود شرایط جنگی، به عمق مشکلات موجود افزوده است. بسیاری از کارشناسان و روانشناسان با هشدار نسبت به تداوم این وضعیت، معتقدند که نسل کودکان امروز در آینده نیز با انبوهی از مشکلات رفتاری روبه رو خواهند بود.

بی تردید، یکی از زشت ترین جنبه های اجتماعی زندگی بشریت امروز، سوءاستفاده جنسی از کودکان می باشد که در چند دهه اخیر نیز گسترش دوچندان یافته است. آمار رسمی حکایت از آن دارد که همه ساله 4 میلیون زن و کودک برای استفاده هایی نظیر روسپی گری، بردگی، سوءاستفاده جنسی و یا ازدواج اجباری در سراسر دنیا خرید و فروش می گردند که درصد زیادی از این رقم را کودکان کم سن و سال و به ویژه دختران تشکیل می دهند. در آمریکا نیز که براساس آمار رسمی همه ساله 50000 زن و کودک به این کشور قاچاق می شوند، تنها برای 300 مورد از این افراد، پی گیری قضایی صورت می گیرد. نویسنده این مقاله با اشاره به دلایل شکل گیری و گسترش این تجارت شیطانی، خاطرنشان می کند که همدستی گروه های تبهکار با ماموران دولتی پلیس، گمرک و دستگاه قضایی کشورهای مقصد، باعث شده که ما شاهد مبارزه ای همه جانبه با این پدیده زشت در قرن بیست و یکم نباشیم.

همراه با گسترش دامنه تاثیرات شبکه جهانی اینترنت، دولت های غربی و ابرشرکت های وابسته به آنان نیز تلاش می کنند که از این رسانه قدرتمند و بانفوذ در جهت اجرای سیاست های خود و انتشار اخبار و مقالات و مطالب همسو با راهبردهای خویش بهره گیرند. بدین ترتیب، امروزه این رسانه ارتباطی جهانی به یک بازار سوداگری عالم گیر تبدیل شده که در نهایت باعث پولسازی فراوان برای ابر شرکت های فعال در عرصه های ارتباطی و رسانه ای می شود. اما همان طور که به گفته یکی از کارشناسان مسائل ارتباطی، «آزادی رسانه ها تنها توسط مالکان آن تضمین می گردد»، باید دانست که امروزه نیز آزادی این شبکه با تهدیدات مختلفی روبه رو گردیده است. نویسنده این مقاله در پایان با ذکر دلایل و شواهد متعدد، راهکارهای مختلفی را برای غلبه بر این تهدید مطرح می نماید.

مساله چگونگی جذب سربازان مورد نیاز ارتش ایالات متحده، یکی از مسائل مهم فراروی فرماندهان پنتاگون به شمارمی رود. بودجه چند میلیارد دلاری تبلیغاتی تخصیص یافته در هر سال جهت جذب جوانان، با استفاده از آگهی های متنوع و پرطمطراق در شبکه های رادیویی و تلویزیونی و روزنامه ها و مجلات، بخشی از اقدامات ارتش آمریکا به شمار می رود. همزمان با گسترش دسترسی و کاربری شبکه اینترنت و آغاز سایت های اجتماعی دوست یابی متعددی نظیر سایت پرمخاطب مای اسپیس (My Space.com)، نیروهای مختلف ارتش ایالات متحده با ایجاد صفحه معرفی خود و ارائه تصاویر، فیلم ها و مقالات و خدمات مشاوره ای، قصد دارند از این شبکه ها در جهت حل مشکل کمبود نیروهای نظامی در ارتش آمریکا بهره گیرند.

از پایان جنگ جهانی دوم تاکنون، جغرافیای سیاسی در نظام جهانی سه مرحله متفاوت را پشت سر گذارده است. از سال 1945 تا حوالی 1970، ایالات متحده هژمونی بلامنازعی را در نظام جهانی تجربه کرد. این هژمونی در خلال دوره 1970 تا 2001 رو به افول گرایید، اما روند این افول توسط استراتژیی متوقف شد که ایالات متحده در جهت به تاخیر انداختن و حداقل کردن کاهش سیطره اش به کار گرفته بود. از سال 2001 تاکنون، ایالات متحده برای تقویت جایگاه خود اقدام به اتخاذ سیاست های یک جانبه در عرصه سیاسی جهان کرده است، که در عمل نتیجه عکس داشته و در واقع، حتی شتاب و سرعت افول قدرت ایالات متحده را افزایش داده است.

در سال 1997 میلادی، گروهی از سیاست مداران برجسته آمریکایی پروژه ای را با عنوان «پروژه قرن جدید آمریکایی» در جهت گسترش سلطه آمریکا در جهان و جلوگیری از ایجاد تهدیدات بین المللی جدید برای این کشور بنیان نهادند؛ هرچند تا مدت ها بعد، نامی از این پروژه در رسانه های آمریکایی به چشم نمی خورد. حمله به عراق و افغانستان، همکاری با دولت اسراییل، حضور نظامی در بالکان، فعالیت بیشتر در اوراسیا، سرنگونی دولت خودگردان عرفات، جنبش حزب الله لبنان و دولت های ایران و روسیه، جزو اولویت های مدیران این پروژه به شمار می رفت. با به قدرت رسیدن بوش پسر در انتخابات سال 2000 میلادی، اکثر بنیان گذاران این پروژه به پست های کلیدی دولت جدید آمریکا دست یافتند. اما از سال 2005 میلادی، در سایه تغییر در نظام سیاسی آمریکا و ناکامی در به دست آمدن یک ائتلاف همه جانبه، این پروژه در آستانه فروپاشی قرار گرفته است.

نویسنده که از مطلعان و منتقدان سیاست های اسراییلی آمریکاست، در این مقاله به بررسی ریشه های تروریسم علیه کشور آمریکا می پردازد. او با اشاره به لابی با نفوذ اسراییلی در مجلس و کل نظام قدرت و حتی مکان های عبادت و آموزش های عالی کشور آمریکا، سیاست های خاورمیانه ای آمریکا را کاملا اسراییلی می داند. نویسنده معتقد است که آمریکا با استفاده از رسانه ها مردم را گمراه کرده و در جاهایی که لازم می داند، اخبار موفقیت های ارتش اسراییل را پوشش خبری گسترده می دهد. این سناتور پیشنهاد می کند، برای جلوگیری از تروریسم، آمریکا باید کمک های خود را به اسراییل به تعلیق درآورد و...

با تولید گسترده گلوله های حاوی اورانیوم ضعیف شده توسط ارتش آمریکا در دهه هشتاد میلادی و استفاده از این سلاح مخرب در جنگ های اول و دوم خلیج فارس، جنگ های کوزوو و بوسنی و جنگ افغانستان، اعتراضات جهانی علیه به کارگیری این جنگ افزار مخوف در سراسر دنیا به گوش می رسد. اورانیوم موجود در این سلاح ها، نیمه عمری برابر 1089 سال داشته و اثرات زیست محیطی و جسمی آن تا سال های متمادی، ساکنان این مناطق را با بیماری هایی نظیر سرطان، ناهنجاری های نوزادان و بیماری های مختلف عصبی روبه رو خواهد کرد. براساس آمار رسمی دولت آمریکا، ارتش این کشور تاکنون صدها تن پسماند اورانیوم ضعیف شده در عراق به جای گذاشته که تا مدت هایی طولانی، سلامت مردم این کشور را با خطرات مختلفی روبه رو می کند. نویسنده با بررسی همه جانبه این موضوع، خواهان تلاش جهانی در جهت پاکسازی این آثار مخرب و ممنوعیت به کارگیری این سلاح ها است.

امروزه در سایه تلاش همه جانبه دولت بوش در راستای نظامی کردن فضا، کره خاکی در معرض خطری بزرگ و همه جانبه قرار گرفته است. نویسنده این مقاله با اشاره به روابط نه چندان پنهان دولتمردان آمریکایی با ابر شرکت های غول پیکر صنایع موشکی و هوا فضا، یادآوری می کند که اگرچه در گذشته فضا به عنوان محیطی مقدس و حفاظت شده شناخته می شد، اما امروزه در کنار کاربردهای مفید صنعت فضایی در زندگی روزمره انسان ها، از سوی مقامات سیاسی و نظامی چنین اعلام می شود که قراردادن تسلیحات نظامی در فضا، غیرقابل اجتناب است. نویسنده مقاله در پایان با اشاره به لزوم تصویب مقرراتی مناسب و همه جانبه نگر در زمینه به کارگیری تسلیحات نظامی در فضا، کاهش زباله های فضایی و سایر جنبه های مرتبط، معتقد است که همکاری بین المللی در زمینه غیرنظامی کردن فضا باید در سرلوحه فعالیت دولتمردان کشورهای پیشرفته فعال در این عرصه قرار گیرد.

دریک گزارش که اخیرا از سوی دفتر مطالعاتی Wood MacKenzieانتشار پیدا کرده، اشاره شده است که در آینده لازم می آید در مناطقی که استخراج نفت در آنها دشوار است به طور وسیع سرمایه گذاری شود، هرچند این امر عوارض منفی محیط زیستی ای به همراه خواهد داشت. این متن نیز همچون دیگر گزارش ها بر کم شدن مخازن نفتی تاکید دارد. از این پس نبرد ما بین شرکت های بین المللی، شرکت های ملی و دولت ها بر سر طلای سیاه تشدید می شود. ونزوئلا هم از این روست که مجددا درباره توافق های انجام گرفته با شرکت های بزرگ نفتی در مورد مبلغ واریزی به شرکت های مشترکی که دولت در آنها سهام دار اصلی است به مذاکره می نشیند. روسیه مجددا کنترل بخش گاز را که در سال های 1990 به بخش خصوصی واگذار شده بود به دست می گیرد. از سوی دیگر چین و با توانی کمتر هند هر روز بیشتر در بازار نفت فعال می شوند.

هم اکنون بخش قابل توجهی از نظامیان غربی و به ویژه آمریکایی و بریتانیایی حاضر در عراق را نیروهای بخش خصوصی به خود اختصاص داده است. حضور این گونه نیروها، تنها به بخش های خدمات و پشتیبانی خلاصه نشده و حتی در حضور تامین امنیت و بازجویی ها نیز شاهد حضور شاخص آنها هستیم که حکایت از افزایش قدرت و نفوذ آنان در این منطقه دارد. عملکرد فراقانونی این نیروها در عراق و البته برخی کشورهای دیگر و همچنین افزایش نفوذ شرکت های پیمانکار آنها در داخل حکومت آمریکا، دو تهدیدی است که روز به روز بر ابعاد آن افزوده خواهد شد.

رشد حباب وار اقتصاد ایالات متحده در سال های پایانی قرن بیستم و ظهور اینترنت به عنوان یک عرصه پرسود و پرمخاطب تجاری جدید، باعث گردید که اقتصاد آمریکا به عنوان یک مدل برتر و موفق شناخته شود. اما با افول این بازار فن آوری اطلاعات و افت شدید قیمت شرکت های اینترنتی، آینده این صنعت با پرسش های فراوانی روبروست. نویسنده با اشاره به این مطلب که امروزه دیگر بنیان گذاران اقتصاد الکترونیکی، تعهدی نسبت به این صنعت ندارند، معتقد است که عوامل رشد حباب وار اقتصاد آمریکا، می تواند باعث افول اقتصاد این کشور نیز گردد. همچنین با توجه به این حقیقت که یک اقتصاد پایدار، تنها در سایه آموزش های مناسب، ایجاد یک کشور مرفه و سرمایه گذاری متعهد به نیروی کار به وجود می آید، نویسنده معتقد است که آینده اقتصاد جهانی از آن اروپا و نه آمریکا خواهد بود

دولتمردان آمریکایی در جنگ ویتنام با توسل به ادعاهایی خود ساخته، نسلی را درگیر جنگی نمودند که هم اکنون به پدر و مادران نسلی جوان تبدیل شده اند که فرزندانشان رهسپار جنگی باطل در عراق شده اند. شکل دادن به افسانه هایی دروغین در قبال حکومت عراق و ادعای ایجاد دموکراسی در این کشور، بهانه ای شد تا دولتمردان غربی بار دیگر نسلی دیگر را در جنگی گرفتار نمایند که چیزی جز شکست و تباهی برای مردم آمریکا و به ویژه نسل جوان آن ندارد.
نویسنده مقاله که خود از نیروهای شرکت کننده در جنگ ویتنام بوده است، معتقد است که دولت آمریکا باید هر چه سریعتر بابت جنگ بی حاصل عراق از مردم عذر خواهی کرده و نیروهای خود را از آمریکا فرا بخواند.

نویسنده با ارسال نامه ای سرگشاده به رئیس جمهور ایالات متحده به مناسبت روز شکر گزاری، به بررسی وضعیت دنیا و عملکرد وی پرداخته است. مسائلی نظیر انبوه عراقی های کشته شده در جنگ، نابودی میراث فرهنگی این کشور، اذیت و آزار زندانیان ابوغریب و گوانتانامو، گسترش تجارت مواد مخدر در افغانستان، بی خانمانی گسترده خانواده های بی پناه عراقی، آلوده نمودن محیط زیست عراق و منطقه با گلوله های حاوی اورانیوم ضعیف شده و فسفر سفید و پایمال نمودن کنوانسیون حقوق کودک بخشی از عملکرد جورج بوش در منطقه خاورمیانه است. نویسنده این نامه در پایان با یادآوری این نکته که رؤسای جمهور آمریکا همه ساله در این روز به شکل سمبولیک از کشتن دو بوقلمون جلوگیری می کنند، یادآور می شود که برای آقای بوش، جان شهروندان عراقی ارزش کمتری از جان دو بوقلمون دارد.

شرکت های تولیدکننده محصولات آرایشی و زیبایی که در صنعتی پردرآمد به فعالیت مشغولند، تلاش می کنند تا برای دستیابی به فروش و سود بیشتر، از همه روش های ممکن بهره جویند. در این محصولات، استفاده از انواع مواد شیمیایی سمی و خطرناک که پژوهش های مختلف نشان دهنده ارتباط تنگاتنگ این مواد با بروز انواع سرطان، نارسایی های تولیدمثل، سقط جنین و حساسیت های تنفسی و پوستی می باشد، رواج زیادی دارد. البته این آسیب ها و مضرات، علاوه بر مصرف کنندگان، اثرات زیانباری نیز بر سلامت کارکنان سالن های آرایشی و پیرایش و مراکز زیبایی دارد. نویسنده با اشاره به اینکه اکثر این کارکنان، مهاجران آسیایی و یا اسپانیولی تبار هستند، معتقد است که هیچ کس حق ندارد در مورد سلامت کودکانی که هنوز به دنیا نیامده اند، دست به معامله بزند.

طرح بلندپروازانه دفاع ملی موشکی آمریکا که از سوی پنتاگون و با هدف مقابله با حملات کشورهای محور شرارت طراحی و اجرا گردیده، با مخالفت های گسترده داخلی و خارجی روبه رو شده است. در این طرح، ضمن استقرار موشک هایی در خاک آمریکا، کلیه موشک های بالستیک پرتاب شده به سوی اهدافی در خاک ایالات متحده، ره گیری و منهدم می گردد. برنده اصلی این طرح که تاکنون صدها میلیارد دلار برای آن هزینه شده و پیش بینی می شود که در مجموع یک تریلیون دلار هزینه خواهد داشت، ابر شرکت هایی هستند که در سایه این پروژه، سودهای هنگفتی به دست خواهند آورد. نویسنده این مقاله با بررسی ابعاد مختلف این طرح و کارایی احتمالی آن در صورت مواجهه با تهدیدی واقعی، معتقد است که مردم آمریکا در نهایت بازنده اصلی چنین طرح های بلندپروازانه و بی فایده ای هستند.

برخلاف دیدگاه کنونی که معتقد است، باید مصرف کنندگان و گروه های حامی محیط زیست روند گرم شدن کره زمین را متوقف نمایند، نویسنده این مقاله معتقد است که وظیفه اصلی در این بخش برعهده دولت هاست. چرا که دولت ها با انداختن مسؤولیت این کاربر دوش وزارتخانه های دیوان سالار محیط زیست، عملا در برخورد با این قضیه ناتوان بوده اند. در این میان، دولت آمریکا که بیشترین حجم گازهای گلخانه ای را تولید می نماید و بزرگ ترین آلوده کننده محیط زیست است، اصولا منکر وجود این معضل است. بی تردید، آثار فزاینده این جریان، بزرگ ترین شکست برای حامیان اندیشه بازارهای آزاد خواهد بود و مردم و طبیعت بازندگان اصلی این جریان می باشند.

در سایه گسترش نگرانی های عمومی در مورد مسائل مهم زیست محیطی عصر حاضر به ویژه تغییر آب و هوای کره زمین، تاثیرات گلخانه ای، تخریب لایه اوزن و بالاخره گرم شدن تدریجی آب و هوا، تعدادی از شرکت های توریستی و گردشگری تلاش کرده اند تا در تبلیغات خود، مسافران خود را از اثرات مخرب پروازهای هوایی آگاه سازند. به علاوه آنان از مسافران می خواهند تا با احترام به طبیعت، از آلوده نمودن آن جلوگیری کنند. همچنین این شرکت ها از مسافران خود می خواهند که به دلیل آسیب های غیرقابل اجتناب سفرهای هوایی، به ازای هر پرواز، کمک هایی به طرح های حفاظت ازکره خاکی بپردازند و حتی الامکان از سایر وسائل حمل و نقل عمومی نظیر قطار و کشتی برای مسافرت های خود بهره گیرند.

نظام حاکم بر غرب که بر پایه الگوی سرمایه سالار غربی و دموکراسی بنیان نهاده شده است، این گونه ادعا نموده که تامین کننده منافع و خواسته های جامعه می باشد، اما واقعیت آن است که چنین نظامی بیش از آن که در پی منافع بلندمدت بشریت باشد، در پی منافع کوتاه مدت و جاه طلبانه حاکمان بر این نظام است. یکی از ابعادی که همواره با بی توجهی این نظام همراه بوده، مقوله طبیعت و محیط زیست و تهدیدات پیش روی آن می باشد؛ مقوله ای که می تواند به فروپاشی و پایان نظام حاکم بینجامد.